tekst: Francien van Zetten

‘Leuk, ik weet zeker dat dit leerlingen aanspreekt’, reageert Elcke Klein Gunnewiek, docent Maatschappijleer bij vmbo Aeres in Velp, als ze de Virtual Reality(VR)-bril afzet. Samen met zo’n dertig andere Aeres-docenten bezoekt Elcke de VR-introductieles van collega-docent Rik van den Broek, het bedrijf VRinSCHOOL en Sterk Techniek Onderwijs (STO) Arnhem. VR is een nieuwe technologie, die docenten ondersteunt en leerlingen al doende laat leren.

John Schurink, docent Economie bij vmbo Aeres in Velp, is de eerst die de VR-bril opzet na de presentatie van zijn collega Rik van den Broek en Tom Aerts van VRinSCHOOL. Hij slaat het drie minuten durende instructielevel over en begint meteen met de leermodule Elektrische huisinstallatie. Via een groot scherm zien en horen de andere docenten uit welke stappen het leerprogramma bestaat. ‘Je gaat een groepenkast installeren in een woning, waarbij je kabels trekt naar de kamers en daar een stopcontact aansluit op het energienet’, zegt de instructiestem in de VR-bril.

Stap-voor-stap instructie

Stap-voor-stap krijgt John aanwijzingen en gaat hij als een ware installateur in de virtuele wereld aan de slag. Met behulp van de knoppen op de controllers in zijn handen pakt hij bijvoorbeeld een zekering of een schroevendraaier op. Via onder meer het plaatsen van zekeringen in de groepenkast, het strippen van kabels en het testen van de spanning wordt het stopcontact aangesloten op de groepenkast en gaat een lamp branden als de stekker in het stopcontact wordt gestopt. Het is duidelijk een virtuele wereld, maar de handelingen komen uit de praktijk.

Kracht van VR

Tom is de eigenaar van VRinSCHOOL, dat hij acht jaar geleden oprichtte en dat inmiddels ruim honderd scholen ondersteunt met VR-lessen. ‘De kracht van VR is dat leerlingen in de virtuele werkelijkheid dingen kunnen leren, op een manier die in de praktijk vaak niet lukt’, benadrukt Tom. ‘Niet alle leerlingen kunnen met een installateur meelopen, op een bouwplaats werken of in een laboratorium rondkijken.’ De leermodules zijn zo ontwikkeld dat leerlingen ze vrij intuïtief volgen en ook daadwerkelijk begrippen en handelingen leren.

De VR-introductieles voor docenten en VR-lessen voor scholieren zijn een initiatief van het Ontwikkelteam XR (extended reality) van Sterk Techniek Onderwijs (STO) onder leiding van Gini Manting. Samen richten ze De regio als klaslokaal in.

Enthousiaste ambassadeur

Rik, docent Beeld & Geluid, is een enthousiaste ambassadeur van de introductie van nieuwe technologie in de school. Hij is naast zijn docentschap zelfstandig illustrator en animator. Hij is via werken in twee dimensies in 3D aan de slag gegaan. ‘Modelleren in 3D noem ik letterlijk kleien op de computer’, vertelt hij bij de beelden die hij laat zien van zijn 3D-modellen. Als lid van het Ontwikkelteam XR heeft Rik met het programma Open Brush de VR-jungle-opdracht ontwikkeld voor zijn lessen. Hij laat zien hoe je virtueel kunt tekenen en schilderen. ‘De leerlingen gaan straks stap-voor-stap een stuk jungle opbouwen. Die stukken worden samen één grote jungle.’

VRinSCHOOL

VRinSCHOOL ondersteunt het gebruik van VR in de lessen met een hardwarepakket (zoals VR-brillen en controllers) en door een VR-leerplatform met leermodules (software) aan te bieden. De leermodules zijn ontwikkeld met mensen uit het onderwijs en vakmensen uit de praktijk. ‘De randvoorwaarden voor het gebruik van VR moeten in orde zijn om het succesvol in te zetten’, weet Tom. ‘Docenten moeten er makkelijk mee kunnen werken.’

VRinSCHOOL heeft onder meer de VR-toren ontwikkeld, waarmee bij Aeres de demonstratie wordt gegeven.  Deze rechthoekige kast op wieltjes heeft vier zijdes met laden waarin vier VR-brillen en bijbehorende controllers liggen. Boven de lades is aan elke kant een beeldscherm waarop de docent kan zien wat een leerling met een VR-bril op aan het doen is. Tom: ‘Het is belangrijk dat docenten overzicht hebben.’

Steeds nieuwe leermodules

Voor het gebruik van de VR-brillen is er een kort instructiefilmpje, waarmee leerlingen leren hoe de bril en de knoppen op de controllers werken. VRinSCHOOL heeft nu vijf leermodules beschikbaar: Veiligheid op de bouwplaats, Metselen, Anatomie, Elektrische huisinstallatie en Brandveiligheid. ‘De leermodules zijn intuïtief: met behulp van auditieve en visuele instructies gaan leerlingen als vanzelf aan de slag’, zegt Tom. ‘We zijn bezig met de ontwikkeling van twee nieuwe leermodules: EHBO en zonnepanelen installeren. Zo komen er elk kwartaal nieuwe modules bij.’

Ontwikkeling leermodules

John, docent Economie, vraagt zich af of er ook voor zijn vak VR-lessen zijn. ‘Als we op meer scholen die vraag krijgen, kunnen we een nieuwe module ontwikkelen’, antwoordt Tom. Op de korte termijn is het wellicht handig om eens rond te kijken wat er al is, oppert Rik. ‘Er is een soort App-store voor VR. Daar kunnen we samen naar kijken.’

Gini Manting van STO Arnhem begeleidt het Ontwikkelteam XR en nodigt de Aeres-docenten uit om hun vragen te delen met het team. ‘Als jullie een idee hebben voor een VR-les over het vak dat je geeft, waarvan je denkt, dat is interessant voor mijn leerlingen, kunnen we jullie helpen.’

Maatschappijleer en Beeldende kunst

Elcke, docent Maatschappijleer, heeft nog nooit een VR-bril op gehad. ‘Het leek me tof dat vandaag eens uit te proberen’, zegt ze als ze haar VR-bril afzet. ‘Het is leuk, een soort spel. Ik weet zeker dat het leerlingen aanspreekt, die willen graag zelf aan de slag.’ Thijs Jurjus is docent Wiskunde en heeft net de module Brandveiligheid doorlopen. Hij kent VR van games, maar niet als leermiddel. ‘Er zijn vast goede tools te bedenken om wiskunde inzichtelijk te maken, zoals ruimtelijk meetkunde. Je kunt gave dingen doen met VR.’

VR-zaadje planten

Een stukje verderop staat Eline Schippers, docent CKV (Culturele Kunstzinnige Vorming), enthousiast ‘in de lucht te schilderen’ met een VR-bril op. ‘Dit is echt fantastisch. Ik schilder in een soort night sky.’ Eline geeft de bril door aan een collega en zegt: ‘Ik sta versteld van wat er allemaal kan.’ Rik glimlacht en spreekt met haar af dat hij haar helpt met het opzetten van een VR-activiteit schilderen. Rik is blij met de opgetogen reacties: ‘Het VR-zaadje is nu geplant. Ik hoop dat de bal verder rolt.’