Stakeholdersbijeenkomst De Liemers (tekst: Francien van Zetten)

Sterk Techniekonderwijs (STO-gelden) regio de Liemers is drie jaar geleden van start gegaan met het het stimuleren van techniekonderwijs. Met als motto ‘Op weg naar de regio als klaslokaal’ is nadrukkelijk de samenwerking tussen het (vmbo-)onderwijs en technische bedrijven in de regio vormgegeven. Met de STO-stakeholders is op 9 april gekeken naar wat is bereikt en vooral vooruitgeblikt naar het uitbouwen van de samenwerking tussen onderwijs, ondernemers en overheden. Verder op weg naar een regio waar jongeren op een innovatieve manier technisch worden opgeleid.

Het hoofddoel van Sterk Techniekonderwijs regio de Liemers is en blijft in de periode 2025 tot 2029: samen het tekort aan techn(olog)isch personeel in de regio oplossen. Dat gebeurt door samen te werken vanuit het netwerk en partnerschappen en zo innovatief leren mogelijk te maken.

Acht verschillende onderwerpen van AI (kunstmatige intelligentie), Masterplan Innovatielabs De regio als klaslokaal en Techniek voor Iedereen tot Duurzaamheid/Energietransitie en XR dienen als brandstof voor de komende STO-periode. Enthousiaste docenten, ondernemers en andere bij het technisch onderwijs en technische bedrijfsleven betrokken ‘stakeholders’ staken op dinsdag 9 april in groepjes de koppen bij elkaar om die wensen en ideeën te formuleren. Edwin Bouman van het bedrijf E-Care Reverse Logistics op bedrijventerrein Centerpoort-Zuid in Duiven fungeert als gastheer voor de ruim vijftig mensen die de bijeenkomst bezoeken.

Sleutelen aan huishoudelijke apparaten

Voorafgaand aan de twee brainstormsessies, vraagt Harald Wiggers, programmateamleider van STO-regio De Liemers, enkele docenten en ondernemers te vertellen over aansprekende resultaten. Jongeren die vastlopen op hun stageplek, kunnen vaak met wat extra ondersteuning bij E-Care de draad weer oppakken, meldde Silvia Nieuwland van E-Care. Het bedrijf werkt samen met Leerpark Arnhem, Symbion en Produs. ‘Bij ons kunnen scholieren televisies en andere huishoudelijke apparaten uit elkaar halen en lekker sleutelen, zodat ze weer werken. Zo krijgen we ook weer materialen, die voor hergebruik geschikt zijn. Daarna stromen jongeren weer door.’

Joost Grol van Techno Plaza in Zevenaar meldt dat er één boekingsportal is voor alle basisscholen en vmbo-scholen in De Liemers, waarop docenten terecht kunnen voor het complete aanbod aan techniekonderwijs-activiteiten via Lokaal2.nu. Bouwondernemer Peter Koenders vertelt over pilotproject Tiny House bouwen op echte bouwplaatsen bij het Liemers College in Zevenaar en Rijn IJssel in Arnhem, waarbij dertig leerlingen van zeven scholen betrokken zijn. En zo zijn er meer mooie praktijkvoorbeelden.

Nieuwe koers Watermuseum

Monic Deichmann vertelt de aanwezigen vervolgens over het nieuwe toekomstplan van het Watermuseum Arnhem. Dat biedt veel ruimte voor experimenteren met watertechniek en leren in de regio in een relevante context. Het museum richt zich meer op klimaatonderzoek en ‘waterbewustzijn’. ‘Uit onderzoek blijkt dat zo’n 80 procent van de jongeren zich zorgen maakt over het klimaat en vraagt zich af wat er zelf aan kunnen doen’, houdt Monic Deichmann haar publiek voor. Ook blijkt dat het ‘waterbewustzijn’ onder jongeren laag is. ‘Ze hebben een praktische insteek en willen graag weten wat je bij hoogwater moet doen.’

Samenwerking met onderwijs

Onderdeel van de nieuwe koers is ook de samenwerking met het (techniek)onderwijs. ‘De vraag is: hoe krijgen we vo-studenten naar het Watermuseum, om ze te laten zien dat ze de waterprofessionals van de toekomst kunnen worden. Die vraag wil ik graag samen met jullie onderwijskennis uitwerken.’

Struinen lang rivieren

Het Watermuseum biedt kennis, inzicht, ervaring en overzicht als het gaat om de betekenis van water in ons leven en de natuur. Daarnaast start het museum met een Publiekslab, waarbij groepen jongeren en andere belangstellenden gaan struinen, varen en kamperen langs de rivieren. Monic Deichmann: ‘Deelnemers komen langs inspiratoren en experts, die vertellen over watertechnologie. Denk aan: hoe zuiver je het water waar je langs loopt, maar ook over de invloed van water op het landschap en andersom.’

Onderzoekend leren

Hoe kun je jongeren onderzoekend laten leren, daar draait Sterk Techniekonderwijs om, constateert Harald Wiggers. ‘Leren vanuit een rijke context in samenwerking met bedrijven en in dit geval het Watermuseum met een open vizier op de regio.’ Het museum krijgt steun van de provincie Gelderland voor een pilotproject, waarbij eind augustus dertig scholieren vier dagen langs de rivieren trekken. Monic Deichmann: ‘Als docenten leerlingen kennen, die hier interesse voor hebben, meld ze aan.’

Ideeën op de padlet

Na een prima maaltijd is het tijd voor de twee rondes brainstormsessies over acht verschillende STO-onderwerpen. Op de tafels liggen papier, notitieblokjes en een QR-code voor de padlet waarop de ideeën digitaal genoteerd kunnen worden. Bij de tafel met Techniek voor Iedereen gaat het al gauw over meisjes en techniek. Docent Ellen Pluimers van Rijn IJssel merkt in de praktijk dat meisjes vaak onzeker zijn over wat ze kunnen. ‘Nederlandse meiden denken dat ze een wiskundeknobbel of een techniekknobbel moeten hebben. In andere landen ligt dat heel anders.’ Een oplossing kan volgens Pluimers zijn om meer rolmodellen in te zetten: vrouwen die een baan in de techniek hebben en daarover vertellen.

AI: kans of bedreiging

AI (kunstmatige intelligentie) is een hot item, waar zien we kansen en waar bedreigingen in het onderwijs, vraagt Harald Wiggers zijn tafelgenoten. ‘Waar willen we de focus op leggen?’ AI is heel breed en vormt een wezenlijk onderdeel van het onderwijs, niet alleen het techniekonderwijs, vindt Toine Straatman, van Koninklijke Metaalunie. ‘Het is essentieel dat je weet wat waar is en wat niet waar is als het om AI gaat. De basiskennis moet goed zijn, dan kun je dat beoordelen.’

De regio als klaslokaal

Hoe krijg je nog meer kruisbestuiving als het gaat om De regio als klaslokaal, vraagt Joost Grol zich af. Samenwerking tussen de verschillende technieklokalen, zoals Techno Plaza in Zevenaar met Juniortechnovium in Nijmegen is een goede stap, denkt hij hardop. Dymphy  Derksen en Ilona Bockting van speciaal basisonderwijs Schilderspoort in Zevenaar zijn praktisch ingesteld en vragen of er bij Techno Plaza nog ruimte is voor hun leerlingen. Jazeker, reageert Joost Grol. Een bezoek aan het Watermuseum zou ook geweldig zijn. ‘Dat kan natuurlijk’, reageert Monic Deichmann.

Een systeem voor activiteiten, zoals nu voor de Liemers via Lokaal2.nu beschikbaar is voor het overzicht, reserveren of boeken van activiteiten, wordt op dit moment voor Arnhem en omgeving ingericht.

Onderwijslogistiek

Scholen hebben een zware dobber aan ‘onderwijslogistiek’, constateert Eric Robbers. ‘Er zijn veel beperkingen om leerlingen uit het reguliere onderwijs te halen voor STO-projecten.’ Hij meldt dat de Universiteit van Groningen onderzoek doet naar leesrooster die zich meer op de leerling richten. ‘Misschien moeten we de visie op het vmbo wel veranderen en kijken naar het Technisch Lyceum Achterhoek. Dan koppelen we het vmbo aan de logistiek en niet andersom.’

Vruchtbare bijeenkomst

Uit de laatste rondvraag blijkt dat de tafelsessie veel bruikbare inzichten, tips en onderlinge contacten hebben opgeleverd. ‘We zijn op de goed weg, want we voldoen al aan alle eisen die het ministerie van Onderwijs aan de volgende subsidieronde voor STO heeft gesteld’, constateert Harald Wiggers. Hij is blij met de goede sfeer en de enthousiaste manier van samenwerken tussen scholen en technische bedrijven in De Liemers. ‘We gaan nu verder met het verdiepen van de bestaande samenwerkingen en het ontwikkelen van nieuwe plannen.’