Eerste bijeenkomst: Lessen maken met ChatGPT

Op maandagmiddag 14 april heeft het team van Lokaal2 meer dan 30 docenten uit de regio een inspirerende introductie gegeven over het maken van gerichte lessen met behulp van Artificiële Intelligentie (AI), in het bijzonder ChatGPT. Het Lokaal2-team – bestaande uit Marenka van Toor, Jelle van den Broek, Wim van der Schouw en Arie Maalderink – presenteerde de mogelijkheden en toepassingen van AI in het onderwijs. 

Deze bijeenkomst vindt plaats binnen het kader van Doelstelling 4 van het activiteitenplan STO: Actualisering vmbo-techniekonderwijs: cross-over aandacht voor technologie, inzet en toepassingen van Artificiële Intelligentie (AI): mediawijsheid, alsmede het Techkwadrant, kompaspunt B: Leerkrachten zijn vertrouwd met het gebruik van Artificiële Intelligentie (AI) in technologische programma’s voor PO en VO en hebben geleerd hoe zij door het inzetten van AI aan verschillende vormen van mediawijsheid kunnen werken.

Herinneringen en ontwikkelingen

Om stipt 13.30 uur startte de introductie. Arie Maalderink deelde een persoonlijke anekdote uit zijn schooltijd:
"Toen ik op de lagere school zat, was er het telmachientje waarmee je kon optellen, aftrekken, delen en vermenigvuldigen – maar je mocht het niet gebruiken, omdat men vond dat je er 'dom' van zou worden. Destijds lag de nadruk op het automatiseren van de tafels en hoofdrekenen, zodat je slimmer zou worden. In de jaren ’90 raakte de computer in algemene gebruik, maar er werd nauwelijks les in gegeven, omdat ook onze docenten niet vertrouwd waren met deze nieuwe technologie. Later, met de komst van de mobiele telefoon en de afleiding die deze met zich meebracht, bleven de docenten achter bij de mógelijkheden – en de oproep om de mobiel te verbannen uit de klas. Maar of dit werkelijk aansluit bij de ontwikkelingen in de maatschappij, is ter discussie."

Vandaag de dag is AI alomtegenwoordig. Veel leerlingen maken gebruik van ChatGPT, Gemini of andere AI-toepassingen. Het is daarom van essentieel belang dat het onderwijs zich aanpast, zodat de leerling niet voor de klas komt te staan in plaats van de docent. AI kan immers niet genegeerd of verboden worden; het vraagt om een fundamentele herziening van lesmethoden, zodat leerlingen optimaal worden voorbereid op een snel digitaliserende maatschappij.

De rol van AI in het onderwijs

Jelle van den Broek, van het Innovatielab van Rijn IJssel, besprak de werking van AI en de diverse toepassingen die al bestaan. Hij schetste een toekomstbeeld en waarschuwde voor potentiële gevaren. Met heldere uitleg introduceerde hij enkele basistermen en maakte hij een treffende vergelijking met de ontwikkeling van de auto: eerst waren er luxe auto's met een chauffeur voor de notabelen, daarna de auto voor het grote publiek, en nu staan we aan de vooravond van ‘zelfrijdende’ auto's, met lane-assist, adaptive cruise-controle en adaptive headlight. Deze analogie illustreert de snelle en ingrijpende veranderingen die de technologische wereld het afgelopen millennium heeft doorgemaakt.

In het onderwijs biedt AI tal van mogelijkheden, bijvoorbeeld voor het maken en nakijken van opdrachten en geschreven teksten, het geven van feedback en het maken van passende afbeeldingen en video’s. Een goede en gerichte opdrachtformulering – het zogenaamde ‘prompten’ – cruciaal. Net zoals bij heldere communicatie in de maatschappelijke omgang, is het belangrijk dat zowel vragen als opdrachten eenduidig en volledig worden geformuleerd.

Praktische toepassing met ChatGPT

Vervolgens leidde Wim van der Schouw een praktische sessie waarin hij liet zien hoe lessen ontwikkeld kunnen worden met ChatGPT. Hoewel er inmiddels meerdere AI-programma’s beschikbaar zijn – zoals Claude 3 Opus, Gemini 1.5 Pro en Mistral (Mixtral 8x7B) – bleef de focus van déze sessie op de mogelijkheden van ChatGPT. Alle ruim 30 deelnemers ontvingen via STO/Techkwadraat een (voorlopig) betaald ChatGPT-teamaccount, waarmee zij direct aan de slag gingen met het experimenteren met deze nieuwe tool. Het resultaat was dat vrijwel alle deelnemers aan het einde van de middag minimaal één werkende les hadden ontwikkeld, mede dankzij de praktische aanwijzingen van de organisatoren en hun intrinsieke nieuwsgierigheid naar de mogelijkheden. Al doende de mogelijkheden ontdekken, dat vraagt om een vervolg.

Evaluatie en vervolg

Rond 16.15 uur vond de evaluatie van de middag plaats. De feedback was vrijwel unaniem: er is behoefte aan vervolgscholing op het gebied van AI in het onderwijs. Zelfs degenen die aanvankelijk kritisch waren over deze nieuwe manier van lesgeven, erkenden dat het negeren van deze ontwikkelingen een naïeve houding zou zijn.